MOI: 8 Fepueli 2023 - Ko ha ki'i fakataha'anga fonu he kakata mo e fiefia ka ko e fakafe'iloaki 'a e Faiako Malolo mo Hau 'a e All Blacks, Graham Henry mo e Minisita e Potungaue Ngahi Ngaue Lalahi, Hon.Sevenitini Toumoua pea pehe ki he Fakafofonga 'o Tongatapu 1 mo Sea Komiti Kakato 'o e Fale Alea, Hon.Tevita Fatafehi Puloka. Na'e kau he fakataha ni 'a e Tokoni Faiako pe ka Graham Henry, Wayne Smith mo e tangata ko Siliva Payne.
Ko e kau tangata ni, Henry, Smith mo Payne 'oku umouma taha 'i he'enau pisinisi 'i Tonga ni. Ko 'enau pisinisi hu koloa langa fale mei Nu'u Sila. 'Oku me'a ngaue'aki 'e he Potungaue 'a e Pisinisi 'a e tokotolu ni. Ko 'enau pisinisi ko e Anga'ofa Timber Ltd, 'oku tu'u pe 'i Fanga 'o Pilolevu.
Kaekehe, na'e hoko e fetalanoa'aki ne fakahoko 'e he Minisitaa, Sea 'o e Komiti Kakato pea mo e kau tangata helo he faiako 'akapuluu ke fiupukepuke 'a e anga e talanoa ki he 'akapulu mei he malohinga ki he vaivai'anga.
Na'e fakamalo'ia 'e he Minisita, Hon.Sevenitini Toumoua 'a e Anga'ofa Timber Ltd koe'uhi ko 'enau malava ke nau hu mai ha koloa langa ki Tonga ke 'inasi ai e kakai pea mo ha totongi 'oku faka'atu'i ma'a e kakai 'o Tonga.
Ko Graham Henry na'e faiako he All Blacks he 2011 'o hau ai 'a e All Blacks, kimu'a aii, na'e faiako ma'a Uelesi, Laione 'a Pilitania pea toki foki hifo 'o Faiako ma'a e All Blacks. Ko e tesi 'e 103 na'e faiako ai 'a Graham ma'a e All Blacks pea ne ikuna ai e fo'i tesi 'e 88, ko e 9 ai mo e 'u fepaki mo 'Ingilani ne malohi kotoa e 9 ko ia.
Ko Wayne Smith na'e tokoni faiako ki a Graham Henry he 2010 pea toe Tokoni Faiako ki a Steve Hansen he 2015 'o fakatou ikuna 'a e ongo ta'u ko eni 'a e Ipu 'o Mamani. Na'e ui leva 'a Smith ke faiako he Black Ferns he 2021 'o hau ai 'a Nu'u Sila he Ipu 'a Mamani, fanau fefine.
Ko Siliva Payne ko e matapule Tonga 'oku lahi 'aupito 'ene tokoni ki he 'u timi 'Akapulu 'Iunioni 'a Tonga. 'Oku toe tokoni ki he fanau va'inga mei Tonga ni hono kumi 'a e ngaahi 'apiako ke fou ai e fanau Tonga mei Tonga ni.
Ka 'i he ngaahi 'aho ni, kuo fakatahataha ai e tokotolu ni 'o nau fokotu'u 'enau Pisinisi 'i Tonga ni ko e Anga'ofa Timber Ltd. Ne nau foaki ai e falani ngaue 'o 'enau kautaha ki he Minisita pea nau toki hoko atu 'enau fononga.