MOI: 31 Sanuali 2023 - ‘I he fakataha ‘a e Palemia, Hon.Hu’akavameiliku mo e kau Faiongoongo he ‘aneafi, na’a ne fakaha ai e ngaahi kaveinga lalahi kuo situ’a mei ai e Pule’anga pea ni’ihi ‘oku nau lolotonga ngaue ki ai pea ni’ihi ‘oku tu’u ki he kaha’u.
Kau ai ‘a e kaveinga ‘a’ahi ki Ha’apai, na’e lava he Monite kuo’osi e folau ni he vaka sotia, kau he folau ni e kau Minisita, Palesiteni ‘o e SUTT, Rev. Dr. Tevita Havea, ko e fakakakato ‘a e fatongia ki hono fakanofo ‘o Pita Taufatofua ki he Kovana ‘o Ha’apai.
Hili ia ne lava ai e fakataha ‘a e Palemia mo e kau ‘Ofisa Kolo pea pehe ki he kau Ngaue Fakapule’anga. Ko e taumu’aa ke fanongo e Palemia ki he le’o ‘o ‘ene kau ngaue. Ko e ngaahi ‘isiu ne fai e tokanga mo fanongoa mei he fakataha ni ‘e he ‘Eiki Palemia ne kau ai e tanu hala, fiema’u e palau, fiema’u vaka mo e fiema’u maama solar.
Hili e ngaahi fakataha ‘i Pangai, na’e tukufolau e Ngahau Koula ki he ‘Otu Mu’omu’a, afe ‘i Fonoi, Tungua mo Nomuka. Na’e me’a atu e ‘Eiki Palemia ki ‘uta ‘o me’a tonu ki he ‘u naunau kuo ‘osi fetuku he ta’u kuo’osi. Ko e ‘u fale ‘i he ‘u ‘Otu Motu - fale ‘e 8 ‘i Fonoi, 17 ‘i Tungua, 5 ‘i Kotu, 34 ‘i Nomuka pea 5 ‘i Ha’afeva.
‘I ‘Eua, ko e fale ‘e 13 ‘i Ta’anga ma’a e kainga Mango, ko e 10 ai ‘oku ‘osi fakava’e, 12 ‘i ‘Ohonua ‘oku teuteu ke ‘ato e ‘u Fale ko ia, ko e me’a ia ‘a e Minisita ‘o e Potungaue Ngaahi Ngaue Lalahi, Hon.Sevenitini Toumoua he fakataha ni. Ko Tongatapu ni, ko e fale ‘e 22 kuo ‘osi ‘i ‘Atataa Si’i pea 70 ‘oku lolotonga langa, neongo ko e 70 kuo ‘osi hono langa mei he fale kotoa ‘e 286, fale ‘e 240 kuo ‘iai hono kau konitulekitoa.
Mo’ui Lelei:
‘I he tafa’aki ‘o e mo’uii, na’e fakaha ‘e he Minisita Mo’ui, Hon.Dr Saia Piukala, ko e toko 62 ‘oku fakapapau’i ‘oku nau mo’ua he Koviti 19. Ko e sivi fakauike ‘oku ‘i he 1700-1900, kalasi ‘o e koviti ko e Omicron, Delta, Alpha. Ko e Omicron na’e toe ki’i va’ava’a ia ‘o ‘iai e BA.1, XBB 1.5, BA.2 mo e BA.5. Ko e Delta na’e toe va’ava’a mo ia ki he kalasi ‘e 2 (Delta. Delta (B.1.617.2), Delta AY.4.2.
Ko e BA.2 mo e BA.5 e ongo kalasi ‘o e Koviti ‘oku kei taka ’i Tonga ni, ko e kalasi pe ‘o e Omicron ka ‘oku vaivai ‘a ‘ene ngaue ki he kakai ‘oku nau puke. ‘I he taimi tatau ‘oku kei tu’u pe ‘a e fonua he Maama Lanumata (Green Light).
Keheange mei he Koviti-19, kuo malolo ‘a e Toketa Pule ‘o Ha’apai, Dr.Tevita Vakasiuola, ‘e fai hono putu he Falaite ike nu.
Vakapuna Kautaha Lulutai:
‘Oku kei maumau ‘ae vakapuna lahi ‘a e Lulutai, ‘i he'ene pehe, hangehange ka a’u ki he mahina ‘e 3 pea toki lava ke sai. Kuo lisi mai ‘e he Pule’anga ‘a e vakapuna Fiji Airways ke puna ki Vava’u ‘o tu’o taha he Monite, Tusite mo e Pulelulu. Ko e fiema’u eni ke fetuku mai ‘a e kakai ‘oku nau tukuvakaa ‘i Vava’u. 'Oku toe 'iai pe moe 'u palani makehe 'a e Pule'anga ki he kautaha vaka ni. Ko e Kautaha Lulutaii ko e kautaha vakapuna pe ia 'a e Pule'anga Tonga.
MV ‘Otuanga’ofa
Kuo kakato ‘a hono sivi mo fakalelei'i ‘a e vaka ni ‘i 'Okalani, Nu’u Sila, ‘oku tuku folau mai ‘a e vaka ni he ‘aho ni ‘o tau mai ki Tonga ni he ‘aho 13 ‘o Fepueli. Ko e takele ‘o e vaka ni ne fu’u fiema’u lahi ke fai e sio ki aii. Na’e toki tanaki ki ai e ‘u me’a faka’ilekitulonika he vaka ke fakafo’ou mo ia pea kuo lava.